Laipelí
Lēsoni 140: Molomona 7:1–8:11


Lēsoni 140

Molomona 7–8:11

Talateú

Hili e tau fakaʻosi ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, naʻe tohi ʻe Molomona ki he hako he kahaʻu ʻo e kakai ʻo e Tohi ʻa Molomoná kau ki he mahuʻinga ʻo hono ʻiloʻi ko hai kinautolu pea mo e meʻa kuo pau ke nau fai ke nau hao aí. Naʻe akoʻi ʻe Molomona ʻaki ʻene ʻofa lahi ki he hako he kahaʻu ʻo hono ngaahi filí, ʻa e mahuʻinga ʻo e muimui ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí koeʻuhí “ʻe lelei ia kiate [kinautolu] ʻi he ʻaho ʻo e fakamāú” (Molomona 7:10). Hili e pekia ʻa Molomoná, naʻe nofo toko taha pē hono foha ko Molonaí ke ne tohi ʻo kau ki hono fakaʻauha ʻo hono kakaí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Molomona 7

Naʻe enginaki ʻa Molomona ʻi heʻene fakamoʻoni fakaʻosí ki he hako ʻo e kau Leimaná ke nau tui kia Sīsū Kalaisi pea muimui Heʻene ongoongoleleí

Hiki ʻa e mataʻifika ko e 230,000 ʻi he palakipoé. ʻEke ki he kau akó pe ʻoku nau manatuʻi ʻa e founga ʻoku fekauʻaki ai ʻa e mataʻifika ko ʻení mo e fakaʻauha ʻo e kau Nīfaí. (Ko e tokolahi ia ʻo e kau Nīfai naʻe mate he tau fakaʻosí, ʻa ia ʻoku lekooti ʻi he Molomona 6. Mahalo te ke fie maʻu ke fakamamafaʻi ange ko e ngaahi mataʻifika ʻoku hā ʻi he Molomona 6:10–15 ʻoku ʻuhinga pē ia kiate kinautolu naʻe kau he taú, ʻikai ke lau ai e tokolahi kehe naʻe tamateʻi ko e ola ia ʻo e taú.) ʻAi ke fakakaukauloto ʻa e kau akó kuo nau hao moʻui mei ha tau lahi ʻa ia ne tamateʻi ai ha kau mēmipa ʻo honau fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá pea kuo puke pōpula honau fonuá. ʻOange ha taimi ke nau fakakaukau ai ki he meʻa te nau lea ʻakí kapau naʻa nau hiki ha pōpoaki ki he hako ʻo e kakai naʻa nau tamateʻi honau ngaahi ʻofaʻangá mo puke pōpula honau fonuá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Molomona 7:1–4, ʻo kumi e ngaahi lea fakaʻosi ʻe niʻihi ʻa Molomona ki he hako ʻo e kau Leimaná.

  • Ko e hā naʻe fie maʻu ʻe Molomona ke ʻilo ʻe he hako ʻo e kau Leimaná?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ke vakai ai ʻi he ngaahi lea ʻa Molomona ki hono ngaahi filí?

Tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu naʻe akoʻi ʻe Molomona ki he hako ʻo e kau Leimaná ʻa e meʻa naʻe fie maʻu ke nau fai ke nau hao aí. Naʻá ne maʻu ha ʻofa faka-Kalaisi ki he kakai kotoa pē, naʻa mo hono ngaahi filí.

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Molomona 7:5, 8, 10, ʻo feinga ke ʻiloʻi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Molomona kuo pau ke fai ʻe heʻene kau laukongá. Kole ki he kau akó ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau maʻú, pea hiki ʻenau talí ʻi he palakipoé. Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ko e ngaahi akonaki ʻa Molomoná ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni tatau pē ia ʻo e ongoongoleleí naʻa nau mei fakahaofi ʻa e kau Nīfaí mei he fakaʻauhá (vakai, Molomona 3:2).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Molomona 7:6–7. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo kumi e meʻa ʻoku foaki ʻe he ʻEikí kiate kinautolu kotoa ʻe tui kiate Iá mo tali ʻEne ongoongoleleí. Hili hono lipooti ʻe he kau akó e meʻa kuo nau maʻú, poupouʻi kinautolu ke hiki e moʻoni ko ʻení hoko ki he Molomona 7:6–7: ʻOku foaki ʻe he ʻEikí ʻa e fakamoʻuí ki he kakaí kotoa, pea te Ne huhuʻi ʻa kinautolu ʻoku nau tali ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ʻEne ongoongoleleí.

Hiki e fehuʻi ko ʻení he palakipoé. Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻenau tali ki he fehuʻí ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá.

Fakatatau ki he Molomona 7:7, ko e hā e ngaahi tāpuaki maʻanautolu ʻoku ʻiloʻi ʻoku nau “taʻehalaia” ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau tohí.

Molomona 8:1–11

Hili e pekia ʻa Molomoná, naʻe nofo toko taha hono foha ko Molonaí ke ne hiki ʻo kau ki he fakaʻauha ʻo hono kakaí

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi naʻa nau nofo toko taha ai ʻi ha tuʻunga naʻe ʻahiʻahiʻi ai ʻenau tuí—mahalo ko ha tuʻunga naʻe faingofua ai ke nau fai ha meʻa hala ʻo ʻikai ke ʻilo ki ai ha taha. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau pe naʻe tupulaki, tatau pē, pe holo ʻenau fakapapau ke muimui ʻi he Fakamoʻuí mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú lolotonga e taimi ko iá.

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻe ala fili ai ha kakai ʻe niʻihi ke ʻoua te nau kei faitotonu ʻi heʻenau nofo toko tahá ʻi ha tuʻunga ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻenau tuí?

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻe fili ai ha kakai ʻe niʻihi ke nau kei faitotonu ʻi he tuʻunga tatau pē?

Fakamatalaʻi ange naʻe tamateʻi ʻa Molomona hili e tau fakaʻosi ʻi he vahaʻa ʻo e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, pea naʻe nofo toko taha hono foha ko Molonaí, ʻikai hano fāmili pe ha taha ʻo hono kakaí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ngaahi lea ʻa Molonaí ʻi he Molomona 8:1–9, pea kole ki he kalasí ke nau kumi e ngaahi fakamatala ʻo e ngaahi tūkunga ʻo Molonaí. Kole ange ke nau lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • ʻOkú ke pehē ʻe fēfē hoʻo ongó kapau naʻá ke ʻi he ngaahi tūkunga ʻo Molonaí?

Tokoni ki he kau akó ʻo ngāue ʻaki e ngaahi ʻaho ʻi lalo ʻi he ngaahi pēsí pe ʻi he ngaahi fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi vahé ke nau sio ngalingali naʻe ʻosi e taʻu ʻe 16 ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi lea ne hiki fakaʻosi ʻe Molomoná mo e taimi naʻe kamata ai ke tohi ʻa Molonai ʻi he ngaahi peletí. Hili ia pea fakaafeʻi e kau akó ke nau toe sio ki he Molomona 8:1–4 ke ʻilo e meʻa naʻe fakapapau ʻa Molonai ke ne faí, neongo naʻá ne nofo toko taha he fuʻu taimi lōloa. Kole ange ke nau lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú. (ʻOku totonu ke nau ʻilo naʻá ne fakapapau ke talangofua ki heʻene tamaí pea tohi ʻi he ngaahi peletí.)

  • Ko e hā e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku lava ke tau ako mei he talangofua ʻa Molonaí neongo e ngaahi tūkunga naʻá ne ʻi aí? (ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukaú, fakamamafaʻi ange ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Naʻa mo e taimi ʻoku tau nofo toko taha aí, ʻe lava pē ke tau fili ke kei faitotonu. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki e moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá hoko ki he Molomona 8:1–4.)

Fakamahinoʻi ange naʻe makehe ʻa e misiona ʻo Molonaí. Naʻá ne “toe toko taha pē ke tohi ʻa e talanoa fakamamahi ʻo e fakaʻauha ʻo [hono] kakaí” (Molomona 8:3). Neongo ʻe ʻikai fehangahangai e kau akó mo ha ngaahi tūkunga tatau matematē mo ia, ka mahalo te nau fehangahangai mo ha ngaahi tūkunga te nau toko taha ai pea ʻe fie maʻu ke nau kei faitotonu. Te nau fehangahangai foki mo ha ngaahi tūkunga ʻoku nau ongoʻi tuenoa ai neongo ʻoku nau feohi mo e kakai kehé—hangē ko e ngaahi taimi ʻoku nau feohi ai mo e kakai ʻoku ʻikai ke nau moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí mo ʻEne kau palōfitá.

  • Ko hai ʻokú ke ʻilo kuó ne kei faitotonu pē neongo naʻá ne toko taha pē ʻi he ngaahi tūkunga ʻo e ʻahiʻahí?

ʻI he ʻomi ʻe he kau akó ʻenau tali ki he fehuʻi ko ʻení, fai ha niʻihi pe ko e kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi vakaiʻiko ʻení:

  • Naʻe tali fēfē ʻe he tokotahá ni e ngaahi tūkunga ko iá?

  • Ne founga fēfē e fāifai pea faitāpuekina e tokotahá ʻi heʻene fai ʻa e meʻa kuo fekauʻi ʻe he ʻOtuá ke ne faí?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he ngaahi sīpinga ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Molomona 8:10–11. Kole ange ke nau feinga ke ʻiloʻi ha founga ʻe taha naʻe poupouʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa Molonai mo Molomona lolotonga e ngaahi tūkunga faingataʻa naʻá na fehangahangai mo iá. (Naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻa e Toluʻi Nīfaí ke nau tauhi ʻa Molomona mo Molonai; vakai foki 3 Nīfai 28:25–26.) Fakamamafaʻi ange kapau ʻoku tau faitotonu ki he ʻOtuá ʻi heʻetau nofo toko tahá pe ʻi ha ngaahi tūkunga faingataʻa, te Ne tokoniʻi kitautolu ke tau kei faitotonu. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻí ni ke aleaʻi e moʻoni ko ʻení:

  • Ko e fē ha taimi kuó ke talangofua ai ki ha taha ʻo e ngaahi fekau ʻa e Tamai Hēvaní tautautefito ʻi ha ngaahi tūkunga faingataʻa? ʻOku anga fēfē hono ongoʻi naʻe tāpuekina koe ʻi hoʻo fai iá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke teuteu he taimí ni ke faitotonu ʻi ha ngaahi tūkunga faingataʻa ʻi he kahaʻú?

Ke poupouʻi e kau akó ke nau kei faitotonú naʻa mo e taimi kuo pau ke nau tuʻu toko taha aí, vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

“ʻI heʻetau fakahoko ʻetau ngāue fakaʻahó, ʻoku mahino pē ʻe ʻahiʻahiʻi ʻetau tuí. ʻE ʻi ai ha ngaahi taimi ʻe ʻākilotoa kitautolu ʻe he niʻihi kehé pe tokosiʻi ha niʻihi ʻe kau mo kitautolu pe te tau tuʻu toko taha pē ke fakamahino e meʻa ʻoku tali leleí mo ʻikai tali leleí. ʻOku tau maʻu nai ha loto toʻa ke tuʻu taʻeueʻia ʻi hono taukapoʻi ʻetau tuí, neongo te tau tuʻu toko taha pē ʻi hono fai iá? … ʻOfa ke tau loto toʻa mo mateuteu ke taukaveʻi ʻetau tuí, pea kapau te tau tuʻu toko taha ʻi hono fai iá, ʻofa ke tau fai ia ʻi he loto toʻa pea fakamālohia kitautolu ʻe he ʻilo he ʻikai ke tau teitei tuenoa he taimi ʻoku tau tuʻu fakataha ai mo ʻetau Tamai Hēvaní” (“Pole ke Tuʻu Toko Taha,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 60, 67).

Fakaʻosi ʻaki hano vahevahe ʻo ha meʻa ne ke aʻusia he taimi naʻe tāpuakiʻi ai koe ʻe he ʻEikí ʻi hoʻo faitotonu ʻi ha tūkunga liʻekina mo faingataʻa.

Toe Fakamanatu e Fakataukei Folofolá

Tohiʻi ʻa e enginaki he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ko e foʻi lea ko e enginaki ʻoku ʻuhinga ia ki hono poupouʻi mālohi e niʻihi kehé ke nau ngāue ʻi ha founga pau. Fakamatalaʻi ange ko e ngaahi lea fakaʻosi ʻa Molomona ʻi he Molomona 7 ko ha sīpinga lelei ia ʻo ha enginaki. ʻOange ha ngaahi laʻipepa ki he kau akó pea tala ange te nau tohi ha enginaki ʻe taha ʻo fakatefito ʻi ha taha ʻo ʻenau ngaahi potufolofola manako ʻi he fakataukei folofolá ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻAi e kau akó ke nau tohi ʻi ʻolunga he laʻipepá ʻa e: “Te u kiʻi lea ki he toʻu tupu ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní.” Fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke ne fili ha potufolofola manako ʻi he fakataukei folofolá pea tohi ha enginaki ʻe taha ki he toʻu tupu ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ʻo fakatefito ʻi ha potufolofola kuo nau fili. ʻE lava ke kau ʻi heʻenau enginakí ha fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi moʻoni tefito ʻoku ʻi he potufolofola ʻi he fakataukei folofolá, ko ha fakamatala ʻo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he toʻu tupu he ʻaho ní, pea ko ha fakaafe ia ke tau ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi moʻoni ko ʻení. ʻE lava ke fakaʻosi ʻaki e ngaahi enginakí ha talaʻofa hangē ko ia ʻoku ʻi he Molomona 7:7 pe Molomona 7:10. Te ke lava ʻo kole ha kau ako tokosiʻi ke nau vahevahe ʻenau ngaahi enginaki kuo ʻosí mo e kalasí. Te ke lava foki ʻo tānaki e ngaahi enginaki ko ʻení ke fakaʻaongaʻi ko ha ngaahi tokoni ki he ngaahi ʻekitivitī fakataukei folofola he kahaʻú pe fakaʻaliʻali ia ʻi he lokiakó.

Fakatokangaʻi ange: Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi e ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha faʻahinga taimi pē lolotonga e lēsoní. Hangē ko ʻení, te ke ala fakaʻaongaʻi ia ʻi he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, pe te ke fakaʻaongaʻi ia hili hono aleaʻi e Molomona 7.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Molomona 7. Kole fakaʻosi ʻa Molomoná ke tui kia Kalaisi

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e kole fakaʻosi ʻa Molomoná ke tui kia Kalaisi, ko ha kole naʻá ne tohi ki he kakai ʻi hotau ʻahó hili ʻene mamata ki he fakaʻauha hono kotoa ʻo hono puleʻangá:

“Naʻe ongo mai e lea tuku ʻa Molomona pea toki maté, ʻo fakahangatonu ki he kakai kotoa he kahaʻú, tautefito pē ki he ‘toenga ʻo e fale ʻo ʻIsilelí’ ʻa ia te nau lau ʻene lekooti fakaʻeiʻeikí ʻi ha ʻaho. Kuo pau ke ako ʻe kinautolu ko ia ʻi ha kuonga mo ha feituʻu kehe ʻa e meʻa ne ngalo ʻiate kinautolu kuo pekia kimuʻa ʻiate iá—ʻa ia kuo pau ki he taha kotoa ke ‘tui kia Sīsū Kalaisi, ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá,’ he naʻe hili hono tutuki ʻi Selusalemá naʻá ne maʻu, ‘ʻi he māfimafi ʻo e Tamaí … kuó ne toe tuʻu, ʻa ia kuó ne ikuna ai ʻa e faʻitoká; pea ʻiate ia foki kuo folo hifo ai ʻa e mamahi ʻo e maté.

“‘Pea ʻokú ne fakahoko ʻa e toetuʻu ʻo e maté … mo e huhuʻi ʻo e māmaní.’ Ko kinautolu ʻoku huhuʻí te nau, koeʻuhí ko Kalaisi, fiefia ‘ʻi ha tuʻunga ʻo e fiefia ʻa ia ʻoku ʻikai hano ngataʻanga.’ [Molomona 7:2, 5–7.] …

“Ke ʻtui kia Kalaisí,’ tautautefito he taimi ʻoku tau fakafekauʻaki ai ki ha ngaahi meʻa fakamamahi peheé ka ko e ngaahi nunuʻa ne mei lava ʻo kalofi, ko e kole fakaʻosi ia ʻa Molomona mo ʻene ʻamanakí pē. Ko e taumuʻa taupotu taha ʻo e tohí kotoa ke hoko mai ki he māmani ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ke nau toʻo Hono huafá” (Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 321–22).

Paaki