Laipelí
Lēsoni 67: Mōsaia 27


Lēsoni 67

Mōsaia 27

Talateú

Naʻe fakafetau ʻa ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo e Tuʻi ko Mōsaiá ki heʻenau tamaí pea mo e ʻEikí mo feinga ke fakaʻauha e Siasi ʻo e ʻOtuá. Naʻe ngata ʻenau feingá ʻi ha ʻaʻahi mai ʻa ha ʻāngelo, ko e fekau mai ko ha tali ʻo e ngaahi lotu ʻa e kau māʻoniʻoní, ʻo ui kinautolu ke nau fakatomala. Tuʻunga ʻi he aʻusia fakaofó ni, naʻe fanauʻi foʻou kinautolu ʻo fou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, pea ne nau fononga ai ʻi he fonua kotoa ʻo Seilahemalá ke malangaʻi ʻa e ongoongoleleí pea mo fakaleleiʻi ʻa e ngaahi maumau ne nau fakatupú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Mōsaia 27:1–22

Ko hono ui ʻe ha ʻāngelo ʻa ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ke fakatomalá

Koeʻuhí ke ʻi ai ha puipuituʻa ki he lēsoní, fakamatalaʻi nounou ʻa e Mōsaia 27:1–7 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe kamata ke fakatangaʻi kinautolu ʻe ha kau taʻetui tokolahi ʻi Seilahemala naʻe kau ki he Siasí. Hili hono pulusi ʻe he Tuʻi ko Mōsaiá ha fanongonongo ʻo taʻofi e faʻahinga tōʻonga ko iá, naʻe talangofua ʻa e tokolahi ʻo e kakaí pea toe fokotuʻu ai ʻa e melinó. Neongo ia, naʻe ʻi ai ha kakai ʻe niʻihi ne nau kei hoko atu ʻo feinga ke fakaʻauha ʻa e Siasí. Ko ha toko nima ʻo e kakai ko iá ko ʻAlamā ko e foha ʻo ʻAlamaá mo e ngaahi foha ʻo e Tuʻi ko Mōsaiá, ʻa ʻĀmoni, ʻĒlone, ʻOminea, mo Himinai. ʻOku faʻa ui ʻa ʻAlamā ko e foha ʻo ʻAlamaá ko ʻAlamā ko e Siʻi.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Mōsaia 27:8–10. Kole ki he kalasí ke nau talaatu ʻa e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá.

  • Ko e hā e konga ʻo e fakamatala kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ʻoku mahuʻinga taha kiate koé? “Ko e hā hono ʻuhingá?”(Lisi ʻa e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi kupuʻi leá ʻi he palakipoé ʻi he taimi ʻe talaatu ai ʻe he kau akó. Tuku ha feituʻu lahi feʻunga he palakipoé ke fokotuʻu ai ha lisi ʻe taha ʻa mui ange he lēsoní.)

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau fakalongolongo ki he fehuʻi ko ʻení:

  • Kapau naʻá ke nofo ʻi Seilahemala he taimi ko ʻení, ʻokú ke pehē naʻá ke mei tali fēfē ʻa e ngaahi tōʻonga ʻa ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá?

ʻĪmisi
Conversion of Alma the Younger

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Ului ʻa ʻAlamā ko e Siʻí (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 77). Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Mōsaia 27:11–13, ʻa ia ko e fakamatala ia ʻoku fakafōtunga atu he tāvalivali ko ʻení. Hili ia pea fakaafeʻi ha taha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Mōsaia 27:14. Kole ki he kalasí ke nau kumi e ngaahi ʻuhinga naʻe fakahā ange ʻe he ʻāngeló fekauʻaki mo ʻene haʻu kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo tokoni ki he kakai kehe ʻoku fāifeingá? (Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó ʻoku tali ʻe he ʻEikí ʻetau lotua faivelenga ʻa e niʻihi kehé. Mahalo naʻá ke fie maʻu ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé mo fokotuʻu ange ke hiki ia ʻe he kau akó ʻi heʻenau folofolá he tafaʻaki ʻo e Mōsaia 27:14. Mahalo te ke fie maʻu foki ke toe fokotuʻu ange ke tānaki atu ha fakamoʻoni folofola ki he Sēmisi 5:16. Fakamahino ange ʻoku tali ʻe he ʻEikí ʻa ʻetau ngaahi lotú ʻo ʻikai kiate kinautolu pē ʻoku faingataʻaʻia fakalaumālié ka mo kinautlu foki ʻoku kehe honau ngaahi faingataʻaʻiá mo e ngaahi fie maʻú.)

  • Ko e fē ha taimi ne tokoniʻi ai hoʻo moʻuí ʻe ha lotu ʻa ha taha kehe?

  • Ko e fē ha taimi ne ke ongoʻi ai hano tokoniʻi ʻe hoʻo ngaahi lotú siʻa moʻui ʻa ha taha?

Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau lotua maʻu ai pē ʻa e kakai kehé. Fakamoʻoniʻi ʻoku hoko e fakamatala kia ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ko ha fakamoʻoni ʻoku fanongo ʻa e ʻEikí ki heʻetau ngaahi lotu maʻá e niʻihi kehé. He ʻikai ke Ne fakataʻeʻaongaʻi ʻa e tauʻatāina ke fili ʻa kinautolu ʻoku lotuʻí, ka ʻe fanongo ki heʻetau ngaahi lotú, pea te Ne tali ia ʻi Heʻene founga mo Hono taimi pē ʻOʻona.

Fakaafeʻi ha taha ako ke tuʻu ʻi muʻa he kalasí ʻo lau leʻo lahi ʻa e Mōsaia 27:15–16. Fakamatalaʻi ange ko e ngaahi lea ʻeni ʻa e ʻāngeló kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá. Fakamamafaʻi ange naʻe lea ʻa e ʻāngeló “ʻi ha [leʻo] hangē ko e ʻuʻulu ʻo e maná, ʻa ia naʻe lulululuʻi ai ʻa e kelekelé” (Mōsaia 27:11).

  • Ko e hā ʻokú ke saiʻia ai ʻi he meʻa naʻe fakahoko mo lea ʻaki ʻe he ʻāngeló? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻeni kiate koé?

Fakamatalaʻi nounou ʻa e Mōsaia 27:19–22 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange ʻi he ʻosi hono fakamatala ange ʻe he ʻāngeló ʻene pōpoakí, naʻe ʻikai toe lava ʻa ʻAlamā ʻo lea, ne fakaʻau ʻo vaivai, pea naʻe fata ai ia ʻoku ʻikai ke ne toe lava ha meʻa ki heʻene tamaí (vakai, Mōsaia 27:19). Ko e taimi naʻe fanongo ai ʻa ʻAlamā ki he meʻa naʻe hokó, naʻe “fiefia, he naʻá ne ʻiloʻi ko e māfimafi ia ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 27:20). Naʻá ne fakatahaʻi ʻa e kakaí “ke nau fakamoʻoni ki he meʻa kuo fai ʻe he ʻEikí maʻa hono fohá” (Mōsaia 27:21). Naʻá ne toe fakatahaʻi foki mo e kau taulaʻeikí, pea naʻa nau ʻaukai mo lotu ke lava hono fohá ʻo maʻu hono iví mo lava ke lea (vakai, Mōsaia 27:22).

Mōsaia 27:23–31

Ko e fakatomala ʻa ʻAlamā ko e Siʻí pea fanauʻi foʻoú

Toe foki ki he lisi ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá, ʻa ia ne mou hiki he palakipoé kimuʻá. Fakahingoa e lisi ko iá ko e Kimuʻa. Tohiʻi ʻa e Kimuí ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e Mōsaia 27:23–24, 28–29, ʻo kumi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi e founga ʻo e liliu ʻa ʻAlamaá. ʻOange ki ha kau ako tokosiʻi ha faingamālie ke nau hiki e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení he palakipoé.

  • Fakatatau mo e Mōsaia 27:24 mo e 28, ko e hā naʻe fai ʻe ʻAlamā ʻo tupu ai ʻene liliú? Ko e hā naʻe fai ʻe he ʻEikí? ʻI heʻetau feinga ke liliu mo muimui he Fakamoʻuí, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻa e meʻa kuo pau ke tau faí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻa e meʻa ʻe fai ʻe he ʻEikí maʻatautolú?

  • ʻE tokoni fēfē ʻetau ako fekauʻaki mo e meʻa ne aʻusia ʻe ʻAlamaá ki ha taha ʻoku fakakaukau he ʻikai ke lava ʻo fakamolemoleʻi ia?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Mōsaia 27:25–26. Kole ki he kalasí ke nau talaatu ʻa e tokāteline naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia ʻAlamaá. (Neongo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi fakalea kehe, fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu kuo pau ke toe fanauʻi foʻou kotoa kitautolu ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Mahalo naʻá ke fie maʻu ke hiki e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e toe fanauʻi foʻoú ke hanga ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí ʻo fakatupu ha fuʻu liliu lahi ʻi ha loto ʻo ha taha ke ʻoua naʻa toe maʻu ʻe he loto ʻo e taha ko iá ha holi ke toe fai ha kovi ka ko ha holi ke fekumi ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá (vakai, Mōsaia 5:2).

Mahalo naʻá ke fie maʻu foki ke fakamatalaʻi neongo naʻe hoko vave ʻa e fuʻu liliu lahi ʻo e lotó kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá, ko hatau tokolahi ʻoku liliu tuʻunga he Fakaleleí ʻoku māmālie ange. Ko e founga ʻo ʻikai ko e meʻa pē ʻoku hoko. Fakaafeʻi hanau taha ke ne lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni ʻĒsela Tafu Penisoní, ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e tokāteliné ni:

“Kuo pau ke tau mātuʻaki tokanga, ʻi heʻetau feinga ke toe lahi ange ʻetau hangē ko e ʻOtuá, ke ʻoua naʻa tau loto foʻi pea mole e ʻamanakí. Ko e hoko ko ia ʻo hangē ko Kalaisí ko ha meʻa ia ʻoku fai he kotoa ʻo e moʻuí pea ʻoku faʻa kau ai ha tupulaki mo ha liliu ʻoku tuai, ʻo ʻikai faʻa fakatokangaʻi. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he folofolá ha ngaahi talanoa fakaofo ʻo ha kau tangata ne liliu fakaʻaufuli ʻenau moʻuí, ʻi ha lau momeniti pē, ʻo hangē ko: ʻAlamā ko e Siʻí, Paula he hala ki Tāmasikusí, ʻĪnosi naʻe lotu fuoloa ʻo aʻu ki he poʻulí, Tuʻi ko Lamōnaí. Mei he ngaahi sīpinga fakaofo ko ia ʻo e mālohi ke fai ha liliú ʻo aʻu ai pē kiate kinautolu ne fuʻu tōtuʻa e angahalá, ʻokú ne ʻomi ai e falala ki he malava ke aʻu atu e Fakaleleí kiate kinautolu ʻoku taulōfuʻu ai e mamahí.

“Ka kuo pau ke tau tokanga ʻi heʻetau aleaʻi e ngaahi sīpinga fakaʻofoʻofa ko ʻení. Neongo ʻoku nau moʻoni mo mālohi, ka ʻoku lahi ange ʻenau hoko ko ha tuʻunga makehé ʻi heʻenau hoko ko e tuʻutuʻuní. ʻOku laungeau mo lauiafe ha kakai kuo nau ʻilo ko e founga ʻo e fakatomalá ʻoku pelepelengesi mo pulipulia ange ki he Paula, ʻĪnosi, pea mo e Tuʻi ko Lāmonai kotoa pē. ʻOku nau ʻunu ʻo ofi ange ʻi he ʻaho ki he ʻaho, ʻo ʻikai ke nau teitei fakatokangaʻi ʻoku nau fokotuʻu ha moʻui anga fakaʻotua. ʻOku nau moʻui fakalongolongo pē ʻi he lelei, tokoni, pea mo tukupā” (“A Mighty Change of Heart,” Ensign, Oct. 1989, 5).

Ka hili hono fakamatalaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau ako mei he fakamatala ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke nau tuku ha ngaahi miniti siʻi ke tali ha taha ʻo e ongo fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa ki he ako folofolá. (Mahalo te ke fie hiki ʻa e ongo fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé ki muʻa pea toki kamata e kalasí, teuteu ha meʻa ke tufa kuo tuʻu ai e ongo fehuʻí, pe lau māmālie e ongo fehuʻí ke lava ʻa e kau akó ʻo hiki ʻi heʻenau tohinoa ako folofolá.)

  • Kuo liliu fēfē koe ʻi he Fakaleleí ʻi hoʻo fakatomala mo fai ho lelei tahá ke muimui he Fakamoʻuí?

  • Ko e hā ha meʻa ʻe taha te ke lava ʻo fai ke haʻu kakato ange ai ki he ʻEikí koeʻuhí ke ke lava ʻo liliu ʻi he Fakaleleí?

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa kuo nau hiki fekauʻaki mo e liliu ʻe lava ke hoko ʻiate kitautolu ʻi heʻetau fakatomala mo tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. (Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻikai fie maʻu ke nau fakamatalaʻi ha faʻahinga meʻa ʻoku fuʻu fakafoʻituitui pe fuʻu fakatāutaha. Fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu ʻoku ʻikai totonu ke nau lea fekauʻaki mo haʻanau ngaahi angahala ʻi he kuo hilí.)

Mōsaia 27:32–37

Ko e fononga ‘a ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ʻi he fonuá kotoa, ʻo feinga ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi maumau ne nau fakahokó pea mo fakamālohia ʻa e Siasí

Fakamatalaʻi ange ko e fakatomala moʻoní ko ha liliu ʻi he lotó, ka ʻoku ʻikai ko ha fakakaukau pē ke taʻofi hono fai ha meʻa ʻoku hala. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Mōsaia 27:32–37. Kole ki he kalasí ke nau talaatu ʻa e meʻa naʻe fai ʻe ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ʻo mahulu atu ʻi he taʻofi pē ʻo e meʻa ne nau fai naʻe halá.

  • Ko e hā ha fakamoʻoni kuó ke fakatokangaʻi naʻe liliu moʻoni ʻa ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá?

  • Ko e hā ha meʻa te tau lava ʻo ako mei heʻenau sīpingá?

ʻE ala kau ʻi he tali ʻa e kau akó ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

Naʻa mo kinautolu ʻoku fakafetau ki he ʻEikí mo ʻEne ngaahi akonakí ʻe lava pē ke fakamolemoleʻi.

Ke fakatomala moʻoni, kuo pau ke fai ʻe ha taha ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ne malavá ke fakaleleiʻi ʻa e maumau kuó ne faí. (Kuo pau ke ke fakamatalaʻi ʻoku tau faʻa ngāueʻaki he taimi ʻe niʻihi ʻa e foʻi lea ko e totongi huhuʻí ʻo ʻuhinga ki he ngāue ki hono fakaleleiʻi ha maumau naʻe fakahoko pea mo fakatonutonu ha ngaahi fili taʻe fakapotopoto.)

ʻE lava ʻo liliu kitautolu ki ha tuʻunga māʻoniʻoni ʻo fou he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoniʻi ange ko e fakamatala ʻo ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ko ha sīpinga ia ʻo e mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke liliu kitautolú. Fakamoʻoni ki he fakaʻamu ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi ʻa e taha kotoa, hangē ko e kau talavou ko ʻení, ʻoku tui kiate Ia mo feinga ke muimui kiate Iá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Mōsaia 27:25. Fanauʻi foʻou

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ki he toe fanauʻi foʻoú:

“ʻOku tau kamata ʻa e fanauʻi foʻoú ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e tui kia Kalaisí, fakatomala mei he ngaahi angahalá, pea mo papitaiso ʻi he fakauku ki he fakamolemole ʻo e angahalá, ʻe ha taha ʻokú ne maʻu e mafai ʻo e lakanga fakatauleʻikí.

“… Hili ʻetau ʻalu hake mei he vai ʻo e papitaisó, ʻe fie maʻu ke hokohoko atu hono tanumaki mo ʻākilotoa ʻetau moʻuí maʻu pē ʻi he moʻoni mo e maama ʻo e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí. He ʻikai ke lava ʻe he kiʻi tanumaki taimi nounou mo mamaha ʻi he tokāteline ʻo Kalaisí mo e kau fakakonga pē ki Hono Siasi kuo fakafoki maí, ʻo ʻomi ʻa e liliu fakalaumālie te ne malava ʻo ʻai ke tau ʻaʻeva ai ʻi he moʻui foʻoú. Ka, ʻoku fie maʻu ʻa e tauhi totonu ki he fuakavá, nofomaʻu ʻi he tukupaá, mo e momoi kakato ʻo ʻetau moʻuí ki he ʻOtuá, kapau ʻoku tau fie maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo ʻitānití. …

“Ko e fakauku kakato mo e faitōnunga ʻi he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí, ko ha ongo sitepu mahuʻinga ia ʻo e fanauʻi foʻoú” (“Kuo Pau ke Fanauʻi Foʻou Kimoutolu,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 21).

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī, ʻo e Kōlomu ai pē ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ʻOku fanauʻi foʻou kitautolu ʻi heʻetau mate tuʻunga ʻi heʻetau taʻemāʻoniʻoní pea mo e taimi ʻoku tau moʻui ai tuʻunga ʻi he ngaahi meʻa ʻo e Laumālié. Ka ʻoku ʻikai hoko ia he taimi pē ko iá, ʻo fakafokifā. Ko ha … ngāue ia. Ko e toe fanauʻi foʻoú ko ha meʻa ʻoku hoko māmālie, tuku kehe pē ʻi ha ngaahi meʻa kehe ʻe niʻihi ʻoku fakaofo pea hiki ai kinautolu ʻi he folofolá. Kae fekauʻaki mo e tuʻunga fakalūkufua ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku fanauʻi foʻou kitatuolu fakatuʻutuʻunga, pea ʻoku fanauʻi foʻou kitautolu ki ha maama pea mo ha ʻilo lahi ange pea mo ha holi ki he māʻoniʻoní ʻi heʻetau tauhi ʻa e ngaahi fekaú. …

“ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, kapau te tau tofa ha hala ʻoku fakatau ki he moʻui taʻengatá; kapau te tau kamata ʻa e founga ʻo e toe fanauʻi foʻou fakalaumālié, pea ʻoku tau fou ʻi he hala ʻoku totonú; kapau ʻoku tau tofa ha hala ʻo fakamāʻoniʻoniʻi hotau laumālié, pea ʻoku tau huʻu atu ki he feituʻu totonu ko iá mei he tuʻunga ki he tuʻunga; kapau ʻoku tofa ha hala ʻo e hoko ʻo haohaoá, pea ʻoku tau fakahaoahoaʻi ai hotau laumālié mei he sitepu ki he sitepu pea mei he tuʻunga ki he tuʻunga, ʻo ikunaʻi ʻa e māmaní, pea ta ʻoku mātuʻaki fakapapauʻi—ʻoku ʻikai ha toe fehuʻi ia fekauʻaki mo ia—te tau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. Neongo kapau ʻoku toka mei muʻa ʻa e fanauʻi foʻou fakalaumālié, pe ko e haohaoá kiate kitautolu, ʻa e tuʻunga kakato ʻo e fakamāʻoniʻoniʻí, kapau ʻoku tau tofa ha hala pea muimui ai ki he lelei taha ʻoku tau lavá ʻi he moʻuí ni, ko e taimi te tau mavahe ai mei he moʻui ko ʻení, te tau kei hoko atu ai pē ʻi he hala tatau” (“Jesus Christ and Him Crucified,” Brigham Young University 1976 Speeches, Sept. 5, 1976, 5–6, speeches.byu.edu).

Paaki