សេចក្ដីផ្ដើមអំពី គម្ពីរអោមណៃ
ហេតុអ្វីបានជាត្រូវសិក្សាគម្ពីរនេះ ?
តាមរយៈការសិក្សារបស់ពួកគេអំពីគម្ពីរអោមណៃ សិស្សនឹងដឹងថា ព្រះអម្ចាស់បានការពារសាសន៍នីហ្វៃដែលសុចរិត និង បានដឹកនាំពួកគេឲ្យទៅដល់ដែនដីសារ៉ាហិមឡា ( សូមមើល អោមណៃ 1:7, 12–13 ) ។ ពួកគេក៏នឹងដឹងអំពីក្រុមផ្សេងទៀត —សាសន៍មូលេក ( ឬ ប្រជាជនសារ៉ាហិមឡា ) និង សាសន៍យ៉ារេឌ— ដែលព្រះអម្ចាស់បានដឹកនាំទៅដល់ដែនដីសន្យា ។
តើនរណាបានសរសេរគម្ពីរនេះ ?
គម្ពីរអោមណៃត្រូវបានសរសេរដោយបុរសប្រាំនាក់ខុសគ្នា ៖ អោមណៃ អ័ម៉ារ៉ុន កេមីស អ័ប៊ីណាដុម និង អាម៉ាលេកៃ ។ អោមណៃគឺជាកូនប្រុសរបស់យ៉ារ៉ុម និង ជាចៅលួតប្រុសម្នាក់របស់លីហៃ និង សារ៉ា ។ គាត់បានពិពណ៌នាខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ថាជា « មនុស្សទុច្ចរិត » ម្នាក់ដែល « ពុំបានកាន់តាម … ព្រះបញ្ញត្តិទាំងឡាយនៃព្រះអម្ចាស់ » ( អោមណៃ 1:2 ) ។ អ័ម៉ារ៉ុន ( កូនប្រុសរបស់អោមណៃ ) កេមីស ( ប្អូនប្រុសរបស់អ័ម៉ារ៉ុន ) និង អ័ប៊ីណាដុម ( កូនប្រុសរបស់កេមីស ) ម្នាក់ៗបានកត់បន្ថែមបន្ដិចបន្ដួចលើផ្ទាំងនោះ ។ កូនប្រុសរបស់អ័ប៊ីណាដុម គឺអាម៉ាលេកៃ បានសរសេរគម្ពីរអោមណៃភាគច្រើន និង ជាមនុស្សចុងក្រោយគេដែលបានសរសេរនៅលើផ្ទាំងនីហ្វៃតូចនេះ ។ គាត់បានប្រគល់បន្ដផ្ទាំងនេះទៅដល់សេ្ដចប៊េនយ៉ាមីន ។
តើគម្ពីរនេះត្រូវសរសេរទៅដល់អ្នកណា និង ហេតុអ្វី ?
អោមណៃបាននិយាយថា គាត់ត្រូវបាន « បញ្ជាពីឪពុក [ គាត់ ] គឺយ៉ារ៉ុម ថា [ គាត់ ] ត្រូវសរសេរ … ដើម្បីរក្សាពង្សាវតារ [ របស់ពួកគេ ] ទុកឲ្យបានគង់វង្ស » ( អោមណៃ 1:1 ) ។ ប្រយោគនេះស្នើថា អោមណៃបានសរសេរដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់កូនចៅរបស់គាត់ ។ អ្នកនិពន្ធបីនាក់បន្ទាប់មកទៀតនៅក្នុងគម្ពីរអោមណៃនោះ មិនបាននិយាយពីអ្នកអានជាក់លាក់ណាមួយ ឬ និយាយពីគោលបំណងនៃការសរសេររបស់គេនោះទេ ។ ប៉ុន្ដែការអញ្ជើញរបស់អាម៉ាលេកៃសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់ឲ្យ « ចូរមករកព្រះគ្រីស្ទ … ហើយទទួលទាននូវសេចក្ដីសង្គ្រោះរបស់ទ្រង់ » ( អោមណៃ 1:26 ) បង្ហាញថា គាត់បានព្រួយបារម្ភអំពីសេចក្ដីសង្គ្រោះរបស់អ្នកទាំងឡាយណាដែលបានអានពាក្យរបស់គាត់ ។
តើនៅពេលណា និង នៅកន្លែងណាដែលគេសរសេរគម្ពីរនេះ ?
អ្នកនិពន្ធផ្សេងៗគ្នានៃគម្ពីរអោមណៃនេះ ពេលខ្លះបានសរសេរនៅចន្លោះឆ្នាំ 361 ម. គ. ស. និង ឆ្នាំ 130 ម. គ. ស. ។ អ្នកនិពន្ធបួននាក់ដំបូង បានសរសេរនៅក្នុងដែនដីនីហ្វៃ ។ អាម៉ាលេកៃបានសរសេរបញ្ជីរបស់គាត់ នៅក្នុងដែនដីសារ៉ាហិមឡា ។
តើមានផ្នែកខុសគ្នាអ្វីខ្លះនៅក្នុងគម្ពីរនេះ ?
សៀវភៅអោមណៃ គឺជាគម្ពីរចុងក្រោយគេនៃផ្ទាំងតូចរបស់នីហ្វៃ ។ អោមណៃបានចំណាយពេលយូរជាងគម្ពីរផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងផ្ទាំងតូចនេះ ។ នៅក្នុងព្រះគម្ពីរមរមនទាំងមូល មានតែគម្ពីរ នីហ្វៃទី 4 និង អេធើរប៉ុណ្ណោះដែលមានរយៈពេលយូរជាងរយៈពេលសរសេរគម្ពីរអោមណៃ ។
គម្ពីរអោមណៃក៏ផ្ដល់ព័ត៌មានលម្អិតស្ដីពីរជ្ជកាលសេ្ដចម៉ូសាយទីមួយ ដែលជាបិតារបស់ស្ដេចប៊េនយ៉ាមីន និង ជាជីតារបស់សេ្ដចម៉ូសាយទីពីរផងដែរ ។ សេ្ដចម៉ូសាយទីមួយបានដឹកនាំសាសន៍នីហ្វៃសុចរិត ចេញពីដែនដីនីហ្វៃ ហើយបានបង្រួបបង្រួមពួកគេជាមួយនឹងប្រជាជនសារ៉ាហិមឡា ( សូមមើល អោមណៃ 1:12–23 ) ។ គម្ពីរអោមណៃបង្ហាញថា ព្រះអម្ចាស់បានដឹកនាំប្រជាជនសារ៉ាហិមឡា ( ក៏ត្រូវស្គាល់ថាជាប្រជាជនម៉ូលេក ) ចេញមកពីទីក្រុងយេរូសាឡិមទៅកាន់ដែនដីសន្យា ក្រោយពីលីហៃ និង គ្រួសាររបស់គាត់បានចាកចេញពីទីក្រុងយេរូសាឡិមមិនយូរប៉ុន្មាន ( សូមមើល អោមណៃ 1:15 ) ។
អោមណៃគឺជាគម្ពីរទីមួយនៅក្នុងព្រះគម្ពីរមរមន ដែលបានលើកឡើងពីសាសន៍យ៉ារេឌ ។ វាក៏បានលើកឡើងផងដែរថា មានសាសន៍នីហ្វៃមួយចំនួនបានចាកចេញពីដែនដីសារ៉ាហិមឡា ដើម្បីត្រឡប់ទៅដែនដីនីហ្វៃវិញ ដោយបានប្រាប់ទុកជាមុននូវព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានរៀបរាប់នៅក្នុង ម៉ូសាយ 7–24 ។ នៅចុងបញ្ចប់ គម្ពីរអោមណៃបានណែនាំឲ្យស្គាល់ពីសេ្ដចប៊េនយ៉ាមីន ហើយបានពន្យល់ពីមូលហេតុដែលអាម៉ាលេកៃបានទុកបញ្ជីដ៏ពិសិដ្ឋនៅនឹងទ្រង់ ( សូមមើល អោមណៃ 1:25 ) ។
គម្រោង
អោមណៃ 1:1–3 អោមណៃបានពិពណ៌នាពីគ្រានៃសេចក្ដីសុខសាន្ដ និង សង្គ្រាមរវាងសាសន៍នីហ្វៃ និង សាសន៍លេមិន ។
អោមណៃ 1:4–11 អ័ម៉ារ៉ុន កេមីស និង អ័ប៊ីណាដុមសរសេរនៅលើផ្ទាំងតូចរបស់នីហ្វៃ ។ នៅពេលនេះ សាសន៍នីហ្វៃស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពក្បត់សាសនាមួយ ។
អោមណៃ 1:12–30 អាម៉ាលេកៃកត់ត្រាព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗដែលបានកើតឡើង នៅក្នុងរជ្ជកាលនៃស្ដេចម៉ូសាយ និង ស្ដេចប៊េនយ៉ាមីន ។ គាត់អញ្ជើញមនុស្សទាំងអស់ឲ្យមករកព្រះគ្រីស្ទ ។