យ៉ូហាន, កូនប្រុសរបស់សេបេដេ
ជាសាវកម្នាក់ក្នុងពួក១២ នាក់ នៅក្នុងព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មី គឺជាកូនប្រុសរបស់សេបេដេ ហើយជាប្អូនប្រុសរបស់យ៉ាកុប។ លោកជាអ្នកនេសាទមុនដំបូង (ម៉ាកុស ១:១៧–២០)។ លោកប្រហែលជាសិស្សរបស់យ៉ូហាន-បាទីស្ទ ដែលមិនបានប្រាប់ឈ្មោះ ដែលបានពោលដល់នៅក្នុងគម្ពីរយ៉ូហាន ១:៤០។ ក្រោយមក លោកបានទទួលការងារជាសិស្សរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ (ម៉ាថាយ ៤:២១–២២; លូកា ៥:១–១១)។ លោកបានសរសេរដំណឹងល្អតាមលោកយ៉ូហាន សំបុត្របីច្បាប់ និងគម្ពីរវិវរណៈ។ លោកជាសិស្យម្នាក់ក្នុងពួកបីនាក់ ដែលបាននៅជាមួយនឹងព្រះអម្ចាស់ នៅគ្រាប្រោសកូនស្រីរបស់យ៉ៃរ៉ុសឲ្យរស់ (ម៉ាកុស ៥:៣៥–៤២), នៅលើភ្នំនៃការប្រែរូប (ម៉ាថាយ ១៧:១–៩), ហើយនៅក្នុងសួនច្បារគែតសេម៉ានី (ម៉ាថាយ ២៦:៣៦–៤៦)។ នៅក្នុងការសរសេររបស់លោក នោះលោកបានហៅខ្លួនថា ជាសិស្សដែលព្រះយេស៊ូវបានស្រឡាញ់ (យ៉ូហាន ១៣:២៣; ២១:២០) ហើយជា « សិស្សមួយនោះ » (យ៉ូហាន ២០:២–៨)។ ព្រះយេស៊ូវទ្រង់ក៏បានហៅលោក និងបងប្រុសលោកថា បោនអ៊ើកេ គឺ « កូនផ្គរលាន់ » (ម៉ាកុស ៣:១៧)។ មានពាក្យយោងអំពីលោកជាញឹកញាប់ នៅក្នុងដំណើររឿងនៃការឆ្កាង និងដំណើររស់ឡើងវិញ (លូកា ២២:៨; យ៉ូហាន ១៨:១៥; ១៩:២៦–២៧; ២០:២–៨; ២១:១–២)។ ក្រោយមក លោកត្រូវប្រោសចាលទៅឯកោះប៉ាត់ម៉ុស ជាទីដែលលោកសរសេរ គម្ពីរវិវរណៈ (វិវរ. ១:៩)។
យ៉ូហានក៏បានពោលដល់ជាញឹកញាប់នៅក្នុងវិវរណៈថ្ងៃចុងក្រោយ (១ នីហ្វៃ ១៤:១៨–២៧; ៣ នីហ្វៃ ២៨:៦; អេធើរ ៤:១៦; គ. និង ស. ៧; ២៧:១២; ៦១:១៤; ៧៧; ៨៨:១៤១)។ វគ្គទាំងនេះបញ្ជាក់នូវបញ្ជីរបស់យ៉ូហាន ដែលមាននៅក្នុងព្រះគម្ពីរប៊ីប ហើយក៏ផ្ដល់នូវការយល់ដ៏ជ្រាលជ្រៅអំពីការធំសម្បើម និងការសំខាន់ៗនៃកិច្ចការដែលព្រះអម្ចាស់ ទ្រង់បានប្រទានឲ្យលោកធ្វើនៅលើផែនដី នៅគ្រាព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មី និងនៅគ្រាចុងក្រោយនេះ។ បទគម្ពីរនៅថ្ងៃចុងក្រោយបញ្ជាក់ថា យ៉ូហានមិនបានស្លាប់ទេ ប៉ុន្តែបានអនុញ្ញាតឲ្យនៅលើផែនដី ជាអ្នកបម្រើខាងការងារបម្រើ ដរាបដល់ពេលនៃការយាងមកលើកទីពីរនៃព្រះអម្ចាស់ (យ៉ូហាន ២១:២០–២៣; ៣ នីហ្វៃ ២៨:៦–៧; គ. និង ស. ៧)។
សំបុត្ររបស់យ៉ូហាន
ទោះបីអ្នកសរសេរសំបុត្រទាំងបីច្បាប់នេះ មិនបានប្រាប់ឈ្មោះខ្លួនក៏ដោយ គង់តែពាក្យសំដីមានបែបបទជាខ្លាំងដូចជាពាក្យសំដីរបស់យ៉ូហាន ជាសាវក ម្ល៉ោះហើយ បានជាគេសន្និដ្ឋានថាលោកនេះហើយ ដែលបានសរសេរសំបុត្រទាំងបីច្បាប់នេះ។
យ៉ូហានទី ១ ជំពូកទី ១ ទូន្មានឲ្យពួកបរិសុទ្ធបានសេចក្ដីប្រកបនឹងព្រះ។ ជំពូកទី ២ បញ្ជាក់ថាពួកបរិសុទ្ធស្គាល់ព្រះ ដោយសារការគោរពតាម ហើយបង្គាប់កុំឲ្យគេស្រឡាញ់លោកិយ។ ជំពូកទី ៣ ហៅឲ្យមនុស្សទាំងអស់ក្លាយទៅជាកូនចៅនៃព្រះ ហើយឲ្យស្រឡាញ់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ជំពូកទី ៤ ពន្យល់ប្រាប់ថា ព្រះជាសេចក្ដីស្រឡាញ់ ហើយគង់នៅក្នុងពួកអ្នកដែលស្រឡាញ់ទ្រង់។ ជំពូកទី ៥ ពន្យល់ប្រាប់ថា ពួកបរិសុទ្ធកើតអំពីព្រះ ដោយសារជំនឿជឿដល់ព្រះគ្រីស្ទ។
យ៉ូហានទី ២ ក៏ដូចជាយ៉ូហានទី ១ ដែរ។ នៅក្នុងសំបុត្រនេះ យ៉ូហានអរសប្បាយ ពីព្រោះតែសេចក្ដីស្មោះត្រង់នៃកូនចៅរបស់ « លោករើសតាំង »។
យ៉ូហានទី ៣ សរសើរមនុស្សម្នាក់ឈ្មោះកៃយុស ចំពោះសេចក្ដីស្មោះត្រង់ និងជំនួយរបស់គាត់ ដែលបានផ្ដល់ដល់ពួកអ្នកដែលស្រឡាញ់សេចក្ដីពិត។
ដំណឹងល្អតាមលោកយ៉ូហាន
នៅក្នុងគម្ពីរក្នុងព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មីនេះ យ៉ូហានជាសាវក បានធ្វើបន្ទាល់ថា (១) ព្រះយេស៊ូវ គឺជាព្រះគ្រីស្ទ ឬព្រះមែស៊ី ហើយ (២) ថាព្រះយេស៊ូវជាព្រះរាជបុត្រានៃព្រះ (យ៉ូហាន ២០:៣១)។ ភាពអំពីជីវិតរបស់ព្រះយេស៊ូវ ដែលលោកបានអធិប្បាយប្រាប់ គឺបានរើស ហើយរៀបយ៉ាងផ្ចិតផ្ចង់ ដោយព្រោះគោលបំណងនេះ។ គម្ពីរនេះចាប់ផ្ដើមនឹងសេចក្ដីថ្លែងអំពីស្ថានភាពនៃព្រះគ្រីស្ទ កាលមានព្រះជន្មរស់នៅមុនផែនដីគឺ ៖ ទ្រង់គង់នៅជាមួយនឹងព្រះ ទ្រង់ជាព្រះ ហើយទ្រង់ជាអ្នកបង្កើតនូវអ្វីៗទាំងអស់។ ទ្រង់បានកើតក្នុងសាច់ឈាម ជាព្រះរាជបុត្រាបង្កើតតែមួយនៃព្រះវរបិតា។ យ៉ូហានរៀបរាប់អំពីដំណើរការងារបម្រើ របស់ព្រះយេស៊ូវ គឺបញ្ជាក់យ៉ាងខ្លាំងអំពីទេវភាពរបស់ទ្រង់ និងដំណើររស់ពីស្លាប់ឡើងវិញរបស់ទ្រង់។ លោកបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះយេស៊ូវជាព្រះរាជបុត្រានៃព្រះ ដែលបានសម្ដែងដោយឫទ្ធិបារមី ដោយទីបន្ទាល់ ដោយពួកព្យាការី និងដោយសំឡេងរបស់ព្រះគ្រីស្ទផ្ទាល់។ យ៉ូហានបង្រៀន ដោយប្រើពាក្យផ្ទុយអំពីពន្លឺ និងងងឹត, ខុស និងត្រូវ, ល្អ និងអាក្រក់, ព្រះ និងអារក្ស។ មើលទៅ ប្រហែលជាគ្មានបញ្ជីឯណាទៀត ដែលប្រកាសប្រាប់អំពីបរិសុទ្ធភាពនៃព្រះយេស៊ូវ និងភាពស្មោះត្រង់នៃពួកអ្នកត្រួតត្រាសាសន៍យូដា ដែលច្បាស់ជាងនេះឡើយ។
យ៉ូហានបានសរសេរតែពីការងារបម្រើរបស់ព្រះគ្រីស្ទនៅខេត្តយូដា ជាពិសេស គឺអាទិត្យចុងក្រោយបង្អស់នៃការងារបម្រើរបស់ទ្រង់នៅលើផែនដី រីឯម៉ាថាយ ម៉ាកុស និងលូកាបានសរសេរតែពីការងារបម្រើរបស់ទ្រង់នៅស្រុកកាលីឡេ។ វគ្គជាច្រើនចេញពីដំណឹង ល្អនេះ ត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយវិវរណៈនៅថ្ងៃចុងក្រោយ (គ. និង ស. ៧ និង គ. និង ស. ៨៨:១៣៨–១៤១)។
ចំពោះជំពូកសង្ខេប សូមមើល « ដំណឹងល្អទាំងឡាយ »។